Prikkelbare darm PDS

Geschreven door Claudia van Wezel

Claudia van Wezel is gekwalificeerd natuurgeneeskundig therapeut en docente en oprichter van zwangerschaps- en oudercursus Van Buik tot Baby.



februari 3, 2015

Prikkelbare darm of word je met een kluitje in het riet gestuurd?

Het zal maar op jou van toepassing zijn: je hebt veel buikpijn, afwisselend diarree en obstipatie, regelmatig last van een opgeblazen gevoel. En je bent moe.

Het kan dan zijn dat je een prikkelbare darm hebt. Maar voordat je daar achter bent kun je een heel traject verder zijn. En dan komt nog je grootste uitdaging: niet meegaan in de boodschap dat “je er maar mee moet leren leven”, maar actief naar oplossingen zoeken die voor jou je leven een stuk aangenamer kunnen maken.

Een prikkelbare darm wordt ook wel spastische dikke darm genoemd of PDS (prikkelbare darm syndroom) of IBS (Irritable Bowel Syndrome).

Symptomen prikkelbare darm

Waar kun je last van hebben als je een prikkelbare darm hebt:

diarree
obstipatie
vermoeidheid
plotselinge niet houdbare aandrang
zeurende, stekende of krampende pijn in je buik
het gevoel dat je niet “leeg” bent nadat je ontlasting hebt gehad
een opgeblazen gevoel

Dit opgeblazen gevoel en de lucht in je darmen kunnen soms zo erg zijn dat je buik er uit ziet of je een paar maanden zwanger bent. Het kan ook pijnlijk zijn.

PDS komt veel voor

Vaak is er sprake van een bepaalde aanleg: zijn je darmen bijvoorbeeld altijd al je zwakke plek. Dit kan ook vanuit je familie zijn. Wanneer er dan een zogenaamd “sensitizing event” is, ontstaat PDS.

Een sensitizing event is een gebeurtenis in je leven die veel impact heeft, zoals bijvoorbeeld het verlies van een dierbare, ontslag, zwangerschap, of grote veranderingen in je financiële situatie. Maar ook bijvoorbeeld een voedselvergiftiging of een doorgemaakte parasitaire infectie.

Stress

Stress heeft dus invloed op (het ontstaan van) PDS. En dit kan lichamelijke en/of emotionele stress zijn. Je darmen en hersenen werken namelijk nauw samen. Veel processen die in het brein plaats vinden vinden ook in de darmen plaats. De darmen worden daarom ook wel het “second brain” genoemd.

Denk bijvoorbeeld aan je toiletgang: je darm spaart de ontlasting op en als er een gunstig moment is, krijg je een signaal dat je naar het toilet moet gaan om je darmen te legen. Een ander voorbeeld: als je erg zenuwachtig bent, bijvoorbeeld voor een examen, kan het zijn dat je spontaan “aan de dunne” gaat.

Maar bij het prikkelbare darm syndroom is er sprake van een verstoorde samenwerkingsrelatie: er gaat te veel informatie vanuit de darmen naar het brein en de hersenen geven verkeerde signalen door naar de darmen: je komt in een vicieuze cirkel terecht. Dit heet viscerale hypersensibiliteit: je ingewanden reageren overgevoelig op prikkels.

Brein darm connectie
Even wat cijfers:

PDS komt over de hele wereld voor met soms cijfers oplopend tot 25% van de bevolking
In Nederland gaat 25% van de 500.000 mensen die PDS hebben naar de huisarts. 50.000 hiervan worden per jaar doorverwezen naar de MDL-arts (maag-darm-lever arts). Per ziekenhuis betekent dit ongeveer 500 nieuwe patiënten per jaar en betekent het ook dat een groot deel van het spreekuur van een MDL-arts door PDS-patiënten in beslag wordt genomen.

Een klacht om serieus te nemen dus.

Maar de praktijk is weerbarstig.

De diagnose “prikkelbare darm” wordt nog al eens als een vergaarbak gebruikt: als men bij darmklachten niet meer weet wat het is, krijg je het etiket “prikkelbare darm”, met de boodschap “je moet er maar mee leren leven”.

Wat zie ik in de praktijk soms mis gaan?

Er wordt niets gedaan. De huisarts concludeert dat er verder geen “alarmerende signalen” zijn en je krijgt te horen dat er “niets aan de hand is”.

Er wordt wel wat onderzoek gedaan, maar hier komt “niets” uit. Via de assistente van de huisarts krijg je te horen “alles is goed”. Er word je nog net niet verteld (en soms ook wel) “het zit tussen je oren”.

Je wordt serieus genomen. Er wordt wel onderzoek gedaan. Maar niet het juiste of niet voldoende.

Een parasitaire infectie kan bijvoorbeeld een oorzaak (of uiteindelijke aanleiding) zijn voor PDS. Als er al op parasieten getest wordt :

gebeurt dit vaak eenmalig zonder hertest
worden je huisgenoten niet meegenomen in de behandeling (waardoor jij weer herbesmet kunt raken)
wordt er soms niet behandeld “omdat deze parasiet bij iedereen voorkomt en geen kwaad kan”

Hyperpermeabele darm

Niet altijd wordt getest op een hyperpermeabele darm.

Wat is dat, een hyperpermeabele darm?

Je darm is dan verhoogd doorlaatbaar. Normaliter hoort je darm alleen de “juiste” voedingsstoffen (bijvoorbeeld vitaminen) naar de bloedbaan door te laten. Bij een beschadigde darm(wand) kan deze echter ook eiwitten uit de voeding en ziekmakende stoffen (pathogenen) doorlaten. We noemen dit ook wel “lekkende darm” (leaky gut). Dit kan onder meer leiden tot allergie, “vage” klachten, ontstekingsprocessen en psychische klachten (waaronder depressie en gedragsveranderingen).

Ontlastingsonderzoek

Met behulp van onder meer ontlastingsonderzoek kunnen bepaalde factoren in je darm onderzocht worden waarmee je te weten komt of jouw darm op orde is of dat er inderdaad sprake is van een verhoogde doorlaatbaarheid.

Voeding

De voeding wordt vaak vergeten. Door een reactie op voeding kunnen je darmen behoorlijk verstoord raken. En door je voeding aan te passen kun je een hoop winnen.

Je kunt niet alleen op voeding reageren als je een allergie hebt. Het is belangrijk ook te kijken naar eventuele intolerantiereacties, reactie op exorfinen en bijvoorbeeld op histamine.

Ik leg in het blog Energiek en vrolijk met goede voeding een aantal mogelijke reacties op voeding verder uit. Maar bedenk dat er niet altijd sprake hoeft te zijn van overgevoeligheidsreacties: gezond eten is in de basis belangrijk en kan al verbetering geven!

Prikkelbare darm

Maar hoe kom ik er nu achter of ik wel of niet een prikkelbare darm heb?

Het is in ieder geval belangrijk dat je serieus genomen wordt en er goed naar je klachten gekeken wordt. Zodat een aantal zaken onderzocht en/of uitgesloten kunnen worden zoals lactose-intolerantie (en intolerantie voor andere suikers), darmonstekingen en coeliakie (allergie voor gluten). En onderzoek op parasieten, voedselovergevoeligheid en een hyperpermeabele darm zijn dus ook belangrijk!

ROME III

Wat zijn officieel de kenmerken van een prikkelbare darm? Hiervoor worden de ROME III criteria gebruikt:

er moet sprake zijn van buikpijn
en er moet sprake zijn van een veranderend (wisselend) ontlastingspatroon
plus er moet een relatie zijn tussen deze twee

En dan moeten er dus een aantal zaken uitgesloten worden. Medisch noemt men PDS een diagnose per exclusionem (diagnose door uitsluiting).

Reduce PDS project: onderzoeken wat werkt bij PDS

Omdat men vaak weinig kon betekenen voor PDS-patiënten is het Reduce PDS Project opgezet, een pilotproject in 15 ziekenhuizen voor 200 patiënten.

Dit project is een samenwerkingsverband tussen onder meer de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging en de Nederlandse Vereniging van Maag Lever Darm Artsen.

Doel is te onderzoeken welke behandelmogelijkheden mogelijk positief zijn voor mensen met PDS. De mensen die aan dit onderzoek meedoen mogen vanuit 10 opties (voeding, medicijnen, hypnose, etc.) er 3 uitkiezen die ze willen proberen. Deze moeten 1 voor 1 geprobeerd worden.

Het is natuurlijk heel positief dat in ieder geval nu een aantal opties onderzocht worden. Echter: het vervelende aan wetenschappelijk onderzoek is altijd dat je zaken moet isoleren (1 ding tegelijk onderzoeken): anders weet je niet wat wat heeft veroorzaakt.

In de dagelijkse praktijk kan natuurlijk een combinatie van methodes heel goed werken. Daarnaast worden (nog) niet alle mogelijkheden onderzocht.

Het kan dus zijn dat naast de uiteindelijke uitkomst van dit onderzoek voor jou persoonlijk andere opties beter werken. Anders gezegd: misschien zijn er voor jou wel oplossingen die (nog) niet “evidence based” zijn.

Tenslotte kan er ook een positieve werking uitgaan van het onderzoek op zich: wanneer je je eindelijk serieus genomen voelt en bezig gaat met een oplossing voor je klachten kan dit, los nog van op welke manier je dit doet, ook al een positief effect hebben.